РҒА ҰЛЫ ПЕТР АТЫНДАҒЫ АНТРОПОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЭТНОГРАФИЯ МУЗЕЙІНІҢ (КУНСТКАМЕРА) ҚОРЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҚУЫРШАҚ-ОЙЫНШЫҚТАРЫ
DOI:
https://doi.org/10.62724/202440107Кілт сөздер:
РҒА АЭМ, Кунсткамера, Қазақстан, қуыршақтар, ойыншықтар, этнографиялық коллекция-лар, қорлар қалыптасу тарихыАңдатпа
РҒА Антропологии және этнография Музей (Кунсткамера) қорларында қазақтардың дәстүрлі мәдениетіне арналған заттық коллекцияларда 49 қуыршақ сақталған. Олардың барлығы XIX ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың бірінші жартысына жатады. Кейбір қуыршақтар өте сызбалық болса, басқалары керісінше, егжей-тегжейлі жасалған. Олардың киімі костюм құрамын, тігіс ерекшеліктерін ғана емес, оның элементтерін безендіру тәсілдерін де шағын түрде береді, бұл қуыршақтың кім бейнелейтінін анықтауға мүмкіндік береді – бойжеткен, жас келіншек, орта жастағы әйел, күйеу жігіт немесе бала. Коллекцияға белгілі коллекционерлердің, мысалы, Константин де-Лазари, Клавдий Щенников және Дмитрий Букиничтің жұмыстары кіреді. Олар Кунсткамераның этнографиялық қорына айтарлықтай үлес қосып, көшпелі өмір салтының трансформация кезеңіндегі қазақ мәдениетінің ерекшеліктерін тіркеген. Қуыршақтар дәстүрлі киім үлгісі ретінде ғана емес, сонымен қатар қазақ балаларының дүниетанымын көрсететін мәдени мұра ретінде де қызықты.
Мақаланың мақсаты – осы музей экспонаттарын этнографиялық дерек көзі ретінде кең ғылыми айналымға енгізу. Автор қуыршақтардың құрылымдық ерекшеліктерін, костюмін, олардың қазақтардың күнделікті және салттық мәдениетіндегі рөлін сипаттайды.
